Đọc “Người Lính Già
Chống Gậy Đón Xuân” Thơ Dư Mỹ
- Châu Thạch
Dư Mỹ |
Đọc bài thơ “Người lính già chống gậy đón
xuân”, cũng có người cho rằng bài thơ nầy không hay mấy vì nó thiếu nước mắt.
Tôi thì ngược lại, vì có lẽ tôi cũng là người lính già nên nước mắt đã khô như
tác giả và bao người lính già khác. Tôi cúng không dám nhận xét bài thơ hay
hoặc dỡ, mà tôi chỉ
muốn thổ lộ sự đồng cảm của mình với tác giả bài thơ. Chữ
“người lính” cho ta cái đẹp. chữ “già” cho tá nỗi buồn. Cụm từ “Người lính già”
cho ta một chút ngậm ngùi về quá khứ và cụm từ “Người lính già chống gậy đón
xuân”cho ta một cảm nhận buồn vui lẩn lộn.
Thật tình mà nói, đọc khổ thơ đầu tiên, hình
ảnh cô đơn của người lính già đi trong đêm tuyết lạnh đã cho tôi một bức tranh
buồn nhưng quá đẹp:
Người lính già chống gậy đón xuân
Khập khểnh đôi chân tìm về quá khứ
Đêm tuyết lạnh vắng người tâm sự
Bạn bè thời chinh chiến đã dần quên
Khập khểnh đôi chân tìm về quá khứ
Đêm tuyết lạnh vắng người tâm sự
Bạn bè thời chinh chiến đã dần quên
Nhà thơ chỉ phát họa hình ảnh người lính già
qua hai câu thơ đầu tiên, rồi từ đó thơ
triền miên viết về nội tâm người lính già với những điều trong quá khứ. Bức
tranh cho ta biết người lính già vừa đi vừa nhớ về quá khứ, lục lại ký ức mình
để tìm tên “bạn bè thời chinh chiến”. Thế nhưng, người lính già không nhớ hết
tên đồng đội của mình. Đó là nỗi đau đầu tiên mà bài thơ đem đến cho tôi. Tuy
nỗi đau còn nhẹ nhưng không phải là không thấm vào làm se lạnh linh hồn.
Rồi thì khổ thơ thứ hai:
Có những thằng chỉ gặp lại cái tên
Trên trang báo phân ưu cáo phó
Đời vô thường có không - không có
Thì sá gì thua được - được thua
Trên trang báo phân ưu cáo phó
Đời vô thường có không - không có
Thì sá gì thua được - được thua
Lời thơ bi quan về cuộc đời và bất cần những
điều thua thiệt nhưng thật ra, đây là nỗi đau ngấm ngầm trong lòng tác giả. Đây
là sự chống trả tiêu cực với số phận nghiệt ngã của thời cuộc mà người lính già
hứng chịu. Đọc thơ ta thấy người lính già gần như đã đầu hàng số phận, chỉ
chống đối nó bằng cách buông xuôi theo dòng nước trôi đi. Đọc thơ tôi thấy đây là tôi
và hình như hàng triệu cái tôi khác của người chiến binh đồng đội năm xưa của
tôi cũng vậy.
Rồi
bước qua khổ thơ thứ ba:
Người lính già chống gậy nhớ xuân xưa
Bên chiến tuyến chung bình đông rượu đế
Quà hậu phương đón xuân vui đáo để
Súng vọng xa cứ ngỡ pháo giao thừa
Bên chiến tuyến chung bình đông rượu đế
Quà hậu phương đón xuân vui đáo để
Súng vọng xa cứ ngỡ pháo giao thừa
Đón xuân nầy lại nhớ xuân xưa. Đó là tâm
trạng của hầu hết những người già. Dầu xuân nầy có tốt hơn xuân xưa bao nhiêu
đi nữa thì người già vẫn nhớ đến xuân xưa vì xuân xưa họ còn đầy sinh lực. Đối
với người già đón xuân xưa là “xuân đón xuân” còn đón xuân nầy là “đông đón
xuân”, huống chi người lính già có những xuân quá khứ oai hùng biết bao. Bốn
câu thơ chỉ nói đến cái buồn trong xuân quá khứ nhưng lại gián tiếp cho ta biết
sự thắm thiết biết bao trong lòng tác gỉa
về những mùa xuân ấy.
Khổ thơ thứ tư chỉ để nhắc, để nhớ thêm những
giờ đón xuân trong quá khứ:
Nhạc xuân buồn theo nhịp võng đu đưa
Nghe em gái hậu phương tâm sự
Đem xương máu tô hồng trang chiến sử
Ai thương giùm người lính chiến trường xa
Nghe em gái hậu phương tâm sự
Đem xương máu tô hồng trang chiến sử
Ai thương giùm người lính chiến trường xa
Có lẽ trong giờ phút nầy, dầu đôi chân khập
khểnh, người lính già cũng bước đi êm ái, để tai nghe tiếng nhạc từ xa xưa vọng
lại. Đây là bức tranh hiền hòa nhất, lãng mạn nhất trong bài thơ, cho tôi sự
thư thái trong tâm hồn.
Thế rồi vụt cái, bức màng sân khấu hạ xuống,
bức màng khác kéo lên, bài thơ làm cho người đang lim dim khoái cảm nhổm dậy,
thế cuộc đổi thay, đọa đày đã đến:
Người lính già chống gậy nhớ xuân qua
Chôn thân xác bạn tù trong đất lạnh
Không nhang khói giữa núi rừng hiu quạnh
Hồn lang thang qua những buổi đông tàn
Chôn thân xác bạn tù trong đất lạnh
Không nhang khói giữa núi rừng hiu quạnh
Hồn lang thang qua những buổi đông tàn
Hồn u sầu trong những độ xuân sang
Bao uất hận vùi sâu trong huyệt mộ
Nén hương lòng cùng câu kinh phổ độ
Cầu cho người siêu thoát cõi u minh
Bao uất hận vùi sâu trong huyệt mộ
Nén hương lòng cùng câu kinh phổ độ
Cầu cho người siêu thoát cõi u minh
Nhà thơ dùng hai khổ thơ để nói về những
chiến binh đồng đội đã chết trong tù. Đọc khổ thơ trên tôi nhớ đên một đoạn
trong bài thơ “Tạ lòng từ đáy mộ sâu”
của chính tác giả viết cho những người bạn mình còn nằm lại trên núi rừng Bông
Miêu, Quảng nam:
“Nằm trên vùng đất lưu đày
Đã tan thù hận những ngày đao binh
Đã tan thù hận những ngày đao binh
Khói hương thoang thoảng lời kinh
Âm cung trần thế vọng tình thiên thu”
Âm cung trần thế vọng tình thiên thu”
Ta thấy rằng lời an ủi linh hồn bạn mình thì
khác mà chính mình thì nỗi đau thương, u uẩn còn cánh cánh trong lòng. Người
lính già mang nỗi đau của chính mình và cả nỗi đau của người đã chết. Người
lính già nhắn nhủ bạn mình rằng “đã tan thù hận” và an lành trong “khói hương
thoang thoảng lời kinh” nhưng chính mình thì lại nói “Hồn u sầu trong những độ
xuân sang/ bao uất hận vùi sâu trong huyệt mộ”. Vì sao thế? Vì vết thương trong
lòng quá đau, ông biết mình và bạn mình khó vơi đi được.
Khổ cuối của bài thơ bình dị với lời khuyên
nhân ái:
Sống giữ nhau trọn chút nghĩa ân tình
Mai nhắm mắt xuôi tay không ân hận
Người lính già sau bao năm lận đận
Buổi cuối đời chống gậy nhớ cố hương
Mai nhắm mắt xuôi tay không ân hận
Người lính già sau bao năm lận đận
Buổi cuối đời chống gậy nhớ cố hương
Lại một mùa xuân nữa tha
phương .
Khổ cuối bài thơ cho ta
biết người lính già sống tha phương. À ra thế, vậy là người lính già còn thêm
nỗi buồn xa xứ, đón xuân nơi đất khách quê người với bước đi khập khểnh và cõi
lòng nặng ưu tư. Tôi là người đang ở trong xứ mà sao tôi thấy tâm trạng nầy
cũng giống tôi. Tôi cũng có cảm tưởng như mình xa xứ từ lâu.
Có những bài thơ hay ý tứ
sâu xa, chữ nghĩa cầu kỳ, tiếng thơ trầm bổng nhưng cũng có những bài thơ hay
viết như nói, ý tứ phơi bày rõ nét, tiếng thơ nhẹ như chiếc lông hồng bay là là
trong gió. Với tôi, có lẽ bài thơ “Người lính già chống gậy đón xuân” của nhà
thơ Dư Mỹ thuộc loại là là bay trong gió.
Châu Thạch
Người Lính Già
Chống Gậy Đón Xuân
Người lính già chống gậy đón xuân
Khập khểnh đôi chân tìm về quá khứ
Đêm tuyết lạnh vắng người tâm sự
Bạn bè thời chinh chiến đã dần quên
Khập khểnh đôi chân tìm về quá khứ
Đêm tuyết lạnh vắng người tâm sự
Bạn bè thời chinh chiến đã dần quên
Có những thằng chỉ gặp lại cái tên
Trên trang báo phân ưu cáo phó
Đời vô thường có không - không có
Thì sá gì thua được - được thua
Trên trang báo phân ưu cáo phó
Đời vô thường có không - không có
Thì sá gì thua được - được thua
Người lính già chống gậy nhớ xuân xưa
Bên chiến tuyến chung bình đông rượu đế
Quà hậu phương đón xuân vui đáo để
Súng vọng xa cứ ngỡ pháo giao thừa
Bên chiến tuyến chung bình đông rượu đế
Quà hậu phương đón xuân vui đáo để
Súng vọng xa cứ ngỡ pháo giao thừa
Nhạc xuân buồn theo nhịp võng đu đưa
Nghe em gái hậu phương tâm sự
Đem xương máu tô hồng trang chiến sử
Ai thương giùm người lính chiến trường xa
Nghe em gái hậu phương tâm sự
Đem xương máu tô hồng trang chiến sử
Ai thương giùm người lính chiến trường xa
Người lính già chống gậy nhớ xuân qua
Chôn thân xác bạn tù trong đất lạnh
Không nhang khói giữa núi rừng hiu quạnh
Hồn lang thang qua những buổi đông tàn
Chôn thân xác bạn tù trong đất lạnh
Không nhang khói giữa núi rừng hiu quạnh
Hồn lang thang qua những buổi đông tàn
Hồn u sầu trong những độ xuân sang
Bao uất hận vùi sâu trong huyệt mộ
Nén hương lòng cùng câu kinh phổ độ
Cầu cho người siêu thoát cõi u minh
Bao uất hận vùi sâu trong huyệt mộ
Nén hương lòng cùng câu kinh phổ độ
Cầu cho người siêu thoát cõi u minh
Sống giữ nhau trọn chút nghĩa ân tình
Mai nhắm mắt xuôi tay không ân hận
Người lính già sau bao năm lận đận
Buổi cuối đời chống gậy nhớ cố hương
Mai nhắm mắt xuôi tay không ân hận
Người lính già sau bao năm lận đận
Buổi cuối đời chống gậy nhớ cố hương
Lại một mùa xuân nữa tha phương .
Dư Mỹ