Khổ Đau Lớn Nhất Là Gì? - Mang Viên Long
tạp bút
Trong “Cung Oán Ngâm Khúc”, Nguyễn Gia Thiều đã từng than rằng:
“Nghĩ thân phù thế mà đau,
Bọt
trong bể khổ, bèo đầu bến mê!”
Câu hỏi nầy (và cả những câu trả
lời) không có gì lạ, bởi vì từ hơn hai ngàn năm trăm năm trước đã được các Tỳ
kheo ở trong tịnh xá thành Xá Vệ thời Đức Phật còn tại thế đã “thắc mắc” (và
tranh cãi) rồi; nhưng cũng chưa tìm ra câu trả lời chân xác! Vì bất đồng ý
kiến, nên họ cứ tranh luận mãi không thôi…
Biết được chuyện nầy, Đức Phật liền
đi đến thăm hỏi; các Tỳ Kheo đã đồng đứng lên đãnh lễ Thế Tôn, rồi trình bày
điều mình đang tranh luận.
Đức Phật dạy: “Này các Tỳ kheo! Các thầy bàn luận chưa đến chỗ cùng tột ý nghĩa của
khổ đau. Khổ đau trong cuộc đời không gì hơn sự hiện hữu của thân nầy. Tất cả
những nỗi khổ đau đói khát, nóng lạnh, sân giận, sợ hãi, sắc dục, tai họa…đều
bắt nguồn từ thân nầy!(…)”(1)
Có phải vì “thân nầy”, mà con người đã luôn nuôi dã tâm tàn hại lẫn nhau, để
giành mọi ưu thế, quyền lợi cho mình? Sự mù quáng vì quá tham đắm “thân nầy” đến nổi nhà văn Nicolas
Chamfort (1741 - 1784) đã phải kêu lên: “Người
ích kỷ sẽ đốt nhà bạn để luộc một quả trứng” (L”egoiste brulerait votre
maison pour se faire cuire un neuf”. Cung phụng
những đòi hỏi, ham muốn cho “thân nầy” như vậy, là hết chỗ nói! Tuy vậy,
“thân nầy” chưa bao giờ chịu dừng lại, mà những đòi hỏi của nó, ngày càng
nhiều, không bao giờ hết.
Nhìn lại thực tế trong đời sống,
chúng ta càng thấy rõ, chỉ vì “thân nầy” mà nghĩa tình ruột thịt đã phải chia
cắt, bằng hữu xóm giềng phải xa nhau, đạo lý luân thường bị đảo lộn! Hằng ngày,
tin trên các báo đều có ghi lại: Con đánh cha, giết hại mẹ vì gia sản, tiền
bạc. Vợ xa chồng vì đòi hỏi cho “thân mình” hơn tình yêu thương. Chồng bạo hành
vợ con vì tham đắm cho thân. Anh chị em đâm chém nhau vì hơn thua gia tài phải
vào tù. Trò hành hung, vô lễ với thầy cô, vì “ham danh” (cho thân) mà tài đức
không có. Bè bạn thù oán nhau vì quyền lợi, địa vị; vì chỉ muốn tóm thu về cho riêng
mình. Xã hội rối ren, bất an triền miên, chỉ vì ai ai cũng lo “chụp giựt, tranh
giành”, chỉ mong o bế cho “thân mình” trước mọi nỗi bất hạnh của kẻ khác (…)
Nếu con người sống ở cõi tạm nầy
biết được rõ rằng, cái “thân nầy” chỉ
là bóng mây, bọt nước, là pháp hư huyễn, có không vô thường, mà “biết đủ”; đem
tâm từ của “thân nầy” hướng về kẻ khác, nuôi lớn mối cảm thông để chia sẻ với
mọi cảnh đời bất hạnh chung quanh, có trách nhiệm đối với xã hội đất nước - thì
chắc chắn, nỗi khổ đau “thân nầy” cũng sẽ được xoa dịu, chuyển hóa, giảm đi rất
nhiều - cho chính bản thân mình, và cho người khác.
Suy cho cùng, cội nguồn của các khổ
đau, manh mối của tai họa, lao tâm, khổ trí, sợ hãi - cũng chính bởi “thân nầy” mà ra cả!
Ai cũng quý trọng thân, cũng muốn
được sống hạnh phúc, sung sướng, ham sống sợ chết, thì tại sao lại dẫm đạp lên
thân người, đời người khác, để tạo nghiệp khổ đau cho đời nầy, đời sau? - Đức
Phật đã dạy rõ: “Người nào cầu yên vui
cho thân mình mà lại lấy dao gậy não hại kẻ khác, thì sẽ không bao giờ được yên
vui” (PC 131). Lời nói đơn giản nầy ai cũng có thể thuộc, nhưng có rất ít
người làm được là: “Hạnh phúc chính là
ban phát hạnh phúc” (Francoi
Coppesee - 1842 - 1908).
Tham chấp thân tạm hư huyễn mà gây
tạo nghiệp ác, là sẽ chìm đắm trong vòng sinh tử luân hồi triên miên đau khổ!
Biết “quên” thân nầy, mượn thân giả
tạm để sống vì người, vì đời; rời xa vọng tưởng mê lầm, hướng tâm an tĩnh vì
Đạo mầu, thì chắc chắn sẽ đạt được niềm
vui lớn nhất trong nhiều đời nhiều kiếp vậy…
Mang Viên Long
(1) Kinh Pháp Cú Thí Dụ ( Viện Nghiên Cứu
Phật Học VN)
