Câu chuyện đã cách đây năm mươi năm, nhưng mỗi lần
chuẩn bị đón tết, tôi luôn nhớ lại, không thể lãng quên. Vào đêm 30 tháng Chạp
năm ấy, cái đêm oan nghiệt đã cướp đi người em hàng xóm dễ mến của tôi nhưng
hình ảnh em
không bao giờ phai nhòa trong ký ức đã lùi xa hơn nửa đời người.
Ngoan, tên người em gái nhỏ hơn tôi một tuổi, bạn chơi đùa với tôi lúc còn ấu
thơ ở quê làng. Cuộc đời của Ngoan là một bi kịch đầy nước mắt, em vĩnh viễn ra
đi năm 16 tuổi bỏ lại muôn vàn nhớ thương cho người thân và bạn bè.
Ngoan có tên thường gọi là Bé Tý, em đã thiếu vắng
người cha khi mới lọt lòng. Mẹ của Bé Tý là dì Vân lặng lẽ sống, chắt chiu nuôi
con. Dì Vân coi tôi như con ruột, mỗi lần đi chợ về Dì thường mua kẹo bánh và
kêu tôi qua nhà ăn chung với Bé Tý. Tôi nhớ mãi những viên kẹo cau ngọt lịm,
tôi ngậm trong miệng cho đến lúc nó tan mà không muốn nhai. Trong làng tôi có
chừng mười đứa trẻ ngang tuổi nhau, toàn là con trai chỉ có Bé Tý và Bé Nhím là
con gái. Bọn trẻ chúng tôi thường rủ nhau ra chơi ở rú cát phía sau làng. Vào
mùa đông lạnh lẽo, có những lùm cây lớn là chỗ chúng tôi hay đốt lửa để nướng
những củ khoai mài, khoai lang đào được. Mùa hè, sau vụ gặt chúng tôi ra đồng bắt
dế, thả diều. Những lần như vậy đều có Bé Tý theo chơi, em cũng là một “thủ
kho” rất tin cậy của tôi khi tôi bắt được những con dế hay những tổ chim se sẻ
nhiều trứng nhờ em giữ lấy và đem về. Ba
me tôi có ba đứa con trai và một gái. Tôi là đứa con đầu được đặt là Cu Anh, đứa
kề là Cu Em và đứa em trai cuối là Cu Tý. Nhà chú Thược ở cạnh nhà tôi cũng có
ba đứa con trai đặt tên là: Mào Nậy, Mào Nhỏ và Mào Cọt. Ở miền quê mới sinh ra
thường chọn những cái tên xấu để đặt cho con cái, có lần tôi hỏi thì mẹ trả lời:
“Đặt tên xấu để cho ma không bắt”. Tôi nghe mà mù mờ, chẳng biết ma mủ nào. Những
cái tên “ma chê” đó theo chúng tôi mãi đến khi đi học dù đã có tên chính thức
trong giấy khai sinh.
Năm 1963, tôi học lớp Nhì (Lớp 4 bây giờ) ở trường
Tiểu học An Lưu. Anh Hiền, con của bác tôi ở thị xã về thăm chơi. Thường vào
mùa hè anh về nhà tôi thăm và dạy kèm tôi môn toán. Anh nói: “Phải học giỏi em
mới thi đâu đệ Thất để lên học trường công”. Thú thật lúc đó tôi không muốn học
lên cao nữa vì sợ phải lên tỉnh học, phải xa bạn bè trong làng, xa rú cát và
cánh đồng trước làng mà bọn trẻ trong làng cùng tôi một thời rong chơi. Bé Tý,
đứa em dễ thương luôn luôn bên tôi như hình vời bóng, khi đi chơi cũng như khi
đi học. Thực tâm tôi không muốn xa Bé vì có cảm nhận mơ hồ nhưng mạnh mẽ về một
tình cảm gắn bó gần như ràng buộc hai chúng tôi. Anh Hiền lúc đó học ở trường
Nguyễn Hoàng, nhờ anh về dạy kèm nên môn toán của tôi rất giỏi. Hết năm lớp Nhì
tôi đã làm hết 600 bài toán mẫu của thầy giáo Trần Văn Tiếu. Thầy Trần Xuân Yên
lúc nào cũng gọi tôi lên bảng giải những bài toán khó (khó đối với hầu hết các
bạn trong lớp). Ba năm đầu tiểu học tôi còn ham chơi nhưng sau khi anh Hiền
quan tâm và khuyên răn nên tôi mới chịu học. Tội nghiệp Bé Tý không có cha,
không có anh nên việc học em tự lo liệu. Thường tôi giúp Bé làm những bài khó
và nhờ dành dụm chút tiền mẹ cho nên tôi mua thêm sách giáo khoa cho em.
Ba tôi không muốn tôi chơi với Bé Tý. Ông nói:
“Con đừng chơi với con nớ, nhà nó không tốt mô!”. Lúc đó tôi không hiểu tại sao
ông nói vậy, mãi sau này lớn lên tôi mới hiểu. Nguyên nhân là cha acủa Bé Tý là
bác Khôn đi tập kết ra Bắc khi Bé Tý còn trong bụng mẹ, lúc đó ba tôi làm cán bộ
xã của chế độ cũ nên không muốn tôi giao du với họ. Đối với tôi, chỉ biết Bé Tý
là người em gái dễ thương và dì Vân là người hàng xóm hiền lành, tốt bụng nên
tôi không chú ý đến lời dặn của ba, vẫn gàn gũi với nhà dì Vân, dù chẳng có họ
hàng bà con gì hết.
Cũng có lúc tôi rủ Bé Tý đi chơi. Những trò chơi
tuổi thơ thật đơn giản, hồn nhiên. Tôi dẫn Bé Tý lên rú cát, hái những bông
sim, bông mua tím rồi cài lên tóc em. Giả bộ như dùng máy hình chụp cho em và
nói: “Bóng em đẹp lắm, lớn lên Bé muốn làm gì? Bé Tý khúc khích cười: “Em muốn
làm cô giáo như cô Huệ, cô Hoàng dạy tụi mình đó”. Vừa cười đó mà mặt Bé xịu xuống,
buồn. Tôi hỏi: “Tại răng em buồn rứa?”.
“Bé sợ không học lên nữa thì mần răng làm cô giáo được? Phải chi Bé cũng
có cha như Cu Anh thì nhà Bé vui lắm và Bé được lên tỉnh học nữa”.
Buổi chiều trên động Mụ Huyền thật đẹp, nắng vàng
trải dài trên bãi cát. Hai chúng tôi đi bên nhau nhìn lên bầu trời trong xanh
có những đám mây trắng và xa xa những đàn chim bay về hướng chân trời. Ước gì
cuộc sống mãi như thế, tuổi thơ như một trang giấy trắng với muôn vàn kỷ niệm đẹp,
không lo toan cuộc sống, không bận tâm chuyện gia đình xã hội như người lớn
Năm 1964 tôi đậu vào lớp Đệ Thất trường Trung Học
Nguyễn Hoàng, cha tôi gởi tôi lên ở trọ nhà bác tôi để đi học cho gần. Vậy là
tôi phải chia tay với bọn trẻ trong làng và ở xa Bé Tý, cô bé hàng xóm mà tôi
luôn quý mến như em gái của mình. Hai năm sau chiến tranh xảy ra khắp vùng quê.
Dân làng tôi phải di tản. Bé Tý và dì Vân dọn lên ở khu định cư Ngô Xá. Lúc này
Bé Tý đã thôi học để phụ giúp mẹ làm bún và nuôi heo. Những ngày cuối tuần nghỉ
học tôi hay về thăm Bé Tý và dì Vân ở trại tạm cư Ngô Xá. Hai mẹ con ở trong một
mái nhà tranh nhỏ. Bé Tý nói tôi đừng gọi là Bé nữa mà gọi theo tên khai sinh
là Ngoan, lúc này đã thành một thiếu nữ tuổi 15. Em lớn hẳn lên và lối suy nghĩ
cũng đổi khác. Em thường nói với tôi rằng: “Ước gì em cũng có môt người cha như
anh thì gia đình em hạnh phúc biết mấy, em cũng muốn học lên như anh nhưng nhà
nghèo qúa nên em không thể”. Tôi an ủi: “Em đừng buồn nữa, rồi ba em sẽ về mà.
Xa cách lâu rồi cũng có ngày đoàn tụ”. Tuy an ủi Ngoan nhưng trong lòng tôi
cũng thương xót cho số phận của Ngoan không được may mắn như tôi. Ngoan là đứa
bé thông minh, hiền từ ngoan ngoãn với mẹ đúng như cái tên dì Vân đặt cho
Ngoan. Tuy học ít nhưng Ngoan rất giỏi văn thơ. Ngoan thường đọc những bài thơ
do em làm cho tôi nghe mỗi lần tôi về thăm, đặc biệt những bài thơ nói về cha,
người cha trong trí tưởng tượng của Ngoan. Biết Ngoan thích đọc sách nên tôi
thường tìm mượn của bạn bè đem về cho Ngoan đọc những cuốn truyện, sách báo
dành cho lứa tuổi mới lớn, tuổi học trò.
Năm tôi vào học Đệ Tam thì được Ty Xã Hội Quảng Trị
cho vào ở ký túc xá, được ăn cơm miễn phí cho người nghèo. Lúc này tôi rất bận
chuyện học nên ít về làng, có lần Ngoan theo dì Vân đi chợ tỉnh, ghé thăm tôi ở
ký túc xá, cạnh bờ sông Thạch Hãn. Tôi đưa Ngoan ra ăn chè ở quán chè bờ sông
Thạch Hãn, rồi dẫn em đi coi phim ở rạp Đại Chúng. Hôm đó rạp chiếu phim “Romeo
và Juliette”,chuyện phim thật ngang trái và cảm động làm cho Bé Tý khóc sụt sùi
khi coi.
Hôm đó là kỷ niệm cuối cùng tôi đi chơi với Ngoan,
chúng tôi vẫn coi nhau như anh em không có ý gì khác dù đã qua lứa tuổi ô mai.
Và Ngoan đã đến tuổi dậy thì có thể bắt đầu cho một cuộc tình mới chớm nở, con
gái thường yêu sớm hơn con trai. Lúc này tôi tập trung việc học vì trước mắt
hai kỳ thi Tú Tài đang chờ nên ít về thăm Ngoan, nhưng tự nhủ trong lòng hãy
đem đến niềm vui cho cô gái bất hạnh này.
Chiều 30 tết (năm 1968) tôi cùng Tân, người bạn
cùng phòng, về Ngô Xá thăm dì Vân và Bé Tý. Mẹ Tân cũng tạm cư ở đó. Tôi mang
theo một gói mứt và hai đòn bánh tét do mẹ tôi nấu, gởi tặng dì Vân. Ngoan nghe
tôi về thăm rất vui mừng nói: “Ui chao ơi, tưởng mô anh quên em rồi chớ! Hôm ni
chắc trời sắp bão anh mới về đó”. Tôi cười: “Mần răng anh quên Ngoan được, em
gái cưng của anh mà”. Rồi trao cho Ngoan bao lì xì nhỏ. Không hiểu sao chiều đó
Ngoan ít nói, khuôn mặt em buồn hơn mọi khi. Khi từ giã, tôi hẹn ngày mồng hai
tết sẽ về thăm nữa. Ngoan đi theo kéo tay tôi lại và nói: “Nhớ mốt về nghe, đừng
bỏ em một mình, lúc này em sợ cô đơn và sợ xa anh trai lắm”. Tôi thấy đôi mắt của
em ướt, tôi nắm chặt tay Ngoan. Chúng tôi nhìn nhau vài giây nhưng không nói
thêm lời nào nữa.
Đêm giao thừa, không về nhà, tôi ở lại ký túc xá.
Khoảng nửa đêm tôi nghe tiếng súng vang lên trong thành phố mà cứ ngỡ tiếng
pháo đốt trong đêm giao thừa. Càng về sáng tiếng súng càng lớn pha lẫn tiếng pháo kích khắp thị xã.
Tất cả học sinh trong ký túc xá tìm chỗ ẩn nấp. Đến sáng thì tiếng súng thưa dần
chúng tôi được tập trung điểm danh và được anh phó Ty khuyên không nên ra khỏi
ký túc xá vì tình hình còn nguy hiểm. Lòng tôi nóng như lửa đốt, mong về nhà để
coi cha mẹ và các em ở nhà ra sao. Khoảng 10 giờ tôi xin phép anh Phán cho tôi
được về nhà. Qua đường Quang Trung tôi thấy lính Cộng Hòa đang tải thương. Họ
chận những ngả đường, kiểm tra người qua lại. Tôi thấy nhà cửa đổ nát và những
xác người nằm rải rác trên đường phố không rõ của dân hay lính phía bên kia. Về
đến nhà, may mắn ba mẹ và các em tôi không hề hấn gì. Lúc này tôi chợt nghĩ đến
dì Vân và Ngoan, cầu mong họ được bình yên. Một cái Tết kinh hoàng, gây tang
tóc và đau thương cho mọi người.
Ngày mồng hai tết, tôi đạp xe về Ngô Xá như lời hứa
với dì Vân và Ngoan. Trên đường đi tôi linh cảm có cái gì không bình thường nên
cố đạp nhanh qua đoạn đường bảy cây số nhiều ổ gà và bị đắp mô nhiều đoạn. Dì
Vân ôm tôi khóc thảm thiết. Dì nói, khuya 30 bác Khôn, cha của Ngoan đã về nhà
dẫn Ngoan đi lên chiến khu rồi, nghe dì nói Ngoan khóc nhiều lắm và không muốn
đi nhưng bác Khôn bắt buộc phải đi. Bác ấy nói đem Ngoan ra Bắc học hành để sau
này làm cán bộ cách mạng. Tôi rất buồn khi phải xa Ngoan, dù sao chúng tôi đã một
thời vui chơi bên nhau và có rất nhiều kỷ niệm từ quê làng, vùng quê tuổi thơ
làm sao quên được.Tôi cầu nguyện cho Ngoan bình an.
Khoảng mười ngày sau, dì Vân nhắn tôi về. Lần này
tôi về đón nhận tin khủng khiếp nhất trong cuộc đời. Dì Vân nói đơn vị của bác
Khôn báo tin mật cho dì biết là bác Khôn và em Ngoan đã bị tử nạn trên đường
vào chiến khu. Tôi bàng hoàng không tin đó là sự thật. Nhìn tấm ảnh của Ngoan đặt
trên bàn thờ tôi thấy lòng mình quặn đau. Nhớ lại chiều 30 tết, linh cảm nào
khiến em nói với tôi: “Đừng bỏ em một mình, em sợ cô đơn và sợ xa anh…”. Bây giờ
lời nói của em đã thành sự thật. Em đã vĩnh viễn ra đi bỏ lại mẹ hiền và bỏ lại
tôi, người anh trai đã một thời rong chơi với em trên rú cát quê mình. Tôi oán
chiến tranh, tôi hận bác Khôn. Nếu không có chiến tranh và bác Khôn không về
đêm 30 tết thì em Ngoan mãi mãi là đứa con ngoan của dì Vân, mãi mãi là người
em gái qúi mến của tôi. Sau đó tôi đề nghị dì Vân về rú cát làm cho Ngoan một
ngôi mộ giả, để mỗi khi về thăm quê tôi được thắp cho Ngoan một nén nhang và
tìm lại em trong mơ của một thời tuổi
thơ rong chơi bên rú cát.
Hôm nay ngày 30 tết, ngày giỗ của em tròn 50 năm.
Dì Vân cũng đã qua đời, ở phương trời này tôi thắp một nén hương lòng để tưởng
nhớ em. Cầu nguyên em được an vui nơi cõi vĩnh hằng. Hãy vui chơi nơi rú cát hẹn
một ngày anh cũng về đó gặp em, người em gái tôi yêu thương nhất trên đời. Vĩnh
biệt em!
Tết Mậu Tuất 2018
Lê Văn Tiến
