Hồn Cố Quận Trong Thơ Trúc Thanh Tâm 

                                                         - Hai Trầu

      Trên bước đường lưu lạc, đôi lúc chúng ta trôi nổi theo dòng đời bất tận và có lúc mỗi người trong chúng ta có lẽ ai ai cũng đã hơn một lần bồi hồi nhớ lại nơi chôn nhau cắt rún của mình với những ngày thơ ấu; hoặc đôi khi mình lại nhớ

về các vùng đất cũ một thời, hay những bến bờ mình ghé lại một đôi lần với biết bao kỷ niệm vui buồn, nhưng rồi lại thôi; nếu có dịp kể lại những kỷ niệm qua những ngày lang bạt ấy, thì cũng chỉ để kể lại trong những lúc gặp gỡ, sum vầy, mấy ai làm thơ ghi dấu những chặng đường!

      Nhưng với nhà thơ Trúc Thanh Tâm thì lại khác, dường như trong thơ ông mà tôi đã có dịp đọc trong suốt ba năm qua trên trang nhà Thất Sơn-Châu Đốc, kể từ ngày tác giả góp mặt nơi trang báo trên internet này, là một dấu tích những nơi ông đi qua, những chỗ mà ông có lần ghé lại là cả một danh sách dài những miền cố thổ mà tác giả luôn khắc ghi trong lòng tha thiết, chân tình…

      Nào là Sài-Gòn qua từng nỗi nhớ, nào là với La-gi (Phan Thiết) một bận về, và nào là Nha Trang với một trận mưa chiều, Đà Lạt trong khói sương mù; thêm nữa chúng ta bắt gặp những Gò Công, Cần Thơ, Trà Vinh, Bạc Liêu … với biết bao lưu luyến! Cứ thế, cứ thế, qua hơn ba năm dài ấy, Trúc Thanh Tâm đã mang đến cho người đọc biết bao những mẩu chuyện đời, cùng những mối tình lãng mạn một thời tuổi trẻ với biết bao nỗi niềm của riêng mình hầu trang trải cùng mọi người dường như miên man bất tận… Trong bài viết ngắn này, chúng tôi muốn cùng bạn dừng lại vài nơi chốn quen thân của vùng đất An Giang-Châu Đốc mà dường như tác giả Trúc Thanh Tâm muốn thiết tha chia sẻ cùng người đọc, trong đó có bạn và tôi nữa.

      Trước hết, với địa danh Châu Đốc, nơi mà nhà thơ đang ở là một tên gọi như không bao giờ Trúc Thanh Tâm quên được. Xin mời bạn nhìn lại vài nét chấm phá về một vùng đất cũ khá quen thân ấy dưới ngòi bút của một nhà thơ:

“Anh về Châu Đốc nghe em kể

Mà thương con nước rẽ ba dòng

Đường Đất Cúng, con kinh Vĩnh Tế

Chùa Bà Bài nằm kế bờ sông!

Đầu Bờ, Bến Vựa rồi Bến Đá

Núi Sam phượng nở tới đỉnh cao

Nhìn xuống ruộng đồng xanh bát ngát

Không khí trong lành thêm nhớ nhau !

Chiều xuống Cầu Quan nghe sông hát

Kinh Ông Cò, đường lá me bay

Cây Bồ Đề mang từ Ấn Độ

Cầu sắt An Biên thương nhớ ai !

Trường Đua, anh thở hồn hương lúa

Thoại Ngọc Hầu mở đất, chưa vơi

Chùa Bà vẫn khói nhang nghi ngút

Tiếng chuông ngân, ngộ đạo và đời!”

( Châu Đốc )

      Với Cầu Quan, Kinh Ông Cò, tiếng gió vờn qua xào xạc cành lá Bồ Đề, cầu sắt An Biên …, tác giả đã đưa bạn trở về thuở ấy với một Châu Đốc ngày nào! Chẳng những thế, tác giả còn muốn nắm tay bạn dắt bạn về qua Cồn Tiên với chút sương mù, hoặc nơi cố quận Tân Châu với buổi ban đầu tay nắm lấy bàn tay:

“Nắng gượng thở, mây thả hồn trên núi

Lá bồ đề reo tiếng phạn vi vu

Ba nhánh sông, phù sa như tươm mật

Phía Cồn Tiên, huyền ảo chút sương mù !

Quê lụa Tân Châu, mùa xuân khép nép

Bỗng thèm thương màu áo tím sen bay

Và lòng anh ngập tràn mơ ước cũ

Buổi ban đầu, tay chẳng muốn rời tay ! “

( Châu Đốc một tình yêu )

Hoặc:

“Con nước sông Tiền già hơn trước

Đàn chim tung cánh lửng lơ trời

Hàng cây xanh ngát thời con gái

Kỷ niệm trong đời em với tôi !

Sáng nay nắng lụa vàng óng ánh

Long Sơn nhớ mãi một thời xa

Đi qua cầu sắt ngang chợ cũ

Vẫn chưa quên được Lãnh Mỹ A!”

( Quê lụa Tân Châu )

      Qua vài nét sơ lược về tiểu sử của tác giả, Trúc Thanh Tâm dù chào đời ở Chương Thiện, quê gốc tận Cà Mau, nhưng với Châu Đốc quê em lại là nơi vấn vương hoài trong tâm hồn thi sĩ:

“Cám ơn Châu Đốc chưng diện

Để em ra phố những chiều

Cám ơn Núi Sam lễ hội

Chúng mình có dịp bên nhau !

Cám ơn dòng kinh Vĩnh Tế

Con đường Vĩnh Phú thân quen

Gió ơi, gởi giùm ta nhé

Ân tình, nỗi nhớ về em ! “

( Về Châu Đốc quê em )

      Nhắc đến Châu Đốc, Trúc Thanh Tâm không quên nhắc dãy núi Thất Sơn sừng sững một vùng biên giới phía Tây Nam đất Việt. Nào là đồi Tức Dụp, Hang Dơi, Thủy Đài, Thiên Cấm cùng những tên gọi thiêng liêng của cả một vùng đất có núi có mây, có trăng có nước huyền bí ở mọi thời:

“Em từ chén ngọc đánh rơi

Xuống đồi Tức Dụp, cứ ngồi chờ trăng

Phụng Hoàng, điện Kín hóa thân

Gặp ta để mối nợ trần vấn vương !

Ngũ Hồ, đêm vẫn mờ sương

Ta vờ quên mất nỗi buồn đang rơi

Em nghe trộm tiếng ai cười

Từ trong ký ức vọng lời tri âm !

Long hoa bảy sắc phù vân

Thuyền em như đã đến gần bến mơ

Ta nhìn Thiên Cấm trăng tơ

Dáng em lồ lộ bài thơ diệu kỳ !

Rượu trần ai, cứ nâng ly

Để cho đời vẫn còn si dại đời

Thủy Đài dao động, tình ơi

Thì ra tất cả để rồi, đáng yêu !

Hang Dơi, mỏi mắt trông theo

Đêm reo tiếng vạc, em reo tiếng lòng

Ngọa Long, mười điện nhớ mong

Em như chim sáo sổ lồng về đây !”

(Thất Sơn huyền thoại)

      Nhắc đến Bảy Núi, có lẽ cũng nên dừng lại với vùng đất Tịnh Biên, Nhà Bàng một trong những vùng đất rất quen thân của người dân miền núi non cao vút giữa cánh đồng bằng ấy:

“Những ngày xưa, tôi bắt gặp bây giờ

Ngày mỗi ngày, em đi về ngang cửa

Áo trắng bay má hồng hoa mắc cở

Tuổi học trò ngày tháng rất vô tư !

Chiều Nhà Bàng chờ đợi những cánh thư

Nghiêng nón hứng chùm thời gian tiếc nuối

Em phơi phới mắt đen tròn con gái

Có bao chàng thơ thẩn tập tành yêu !

Tịnh Biên ơi, hương tóc quyện hương chiều

Em yểu điệu chở mùa hè dạo phố

Chiếc lá rơi dạt hồn cong nỗi nhớ

Mưa bất thần thui thủi một mình em !”

(Tịnh Biên mùa hạ lại về)

      Và rồi vùng đất Tri Tôn (Xà - Tón) cũng không ra khỏi ký ức của nhà thơ qua những “mùa phượng cũ”:

“Xa xa núi đứng níu mây

Gió đồng em thả tóc bay hương tình

Hoa trên triền đá lung linh

Ta nghe đời sớm bình minh gọi mời

Lúm tiền duyên tiếng em cười

Đời ta cánh bướm một đời lãng du

Trời đêm chìm giữa sương mù

Nhớ trăng hiu quạnh buổi từ tạ xưa

Vẫn còn mùa phượng tiễn đưa

Tri Tôn ta nợ cơn mưa cuối ngày

Qua vùng Bảy Núi, nhớ hai

Nên trời già cứ mãi đày đọa ta !”

(Tri Tôn mùa phượng cũ)

      Mà nói gì Tri Tôn (Xà - Tón), ngay như những vùng đất ít ai để ý như Láng Linh ngày trước với mùa bông điên điển nhuộm vàng cả một vùng đất cũ:

“Đồng Láng Linh mùa mưa tháng chín

Em bơi xuồng nhỏ hái hoa vàng

Anh hóa tình anh vào cơn gió

Xuống bến đợi chờ em quá giang.”

( Châu Phú quê em )

      Còn nhiều lắm những tên gọi các vùng đất cũ ấy nơi đất biên cương; giờ xin mời bạn theo nhà thơ thăm lại vài tên gọi miệt Long Xuyên (An Giang). Trước hết với cù lao Ông Hổ, nằm trên sông cái Hậu Giang cùng với cảnh sinh hoạt nơi làng quê thời thơ ấu của Trúc Thanh Tâm:

“Mẹ kể, tản cư về Ông Hổ

Nhà nội gần sông, lợp lá dừa

Cha đi giữ nước từ dạo đó

Gió lùa khóm trúc, tiếng gà trưa !

Tóc nội dần pha bông gòn chín

Là biết đời tôi thêm lớn khôn

Thương nọc trầu vàng, hàng cau trắng

Nhìn khói đốt đồng, rạ cháy lan !

Lòng mẹ như con sông êm ả

Lớn ròng, xuôi ngược cả đời tôi

Vườn sau chim hót bình yên quá

Còn thấy riêng tôi một khoảng trời !

Khoai lùi tro nướng thương mùi khói

Mát lòng từng ngụm nước mưa thơm

Quày chuối nghiêng cây vừa chín bói

Đậm đà như cá lóc nướng rơm !

Gần tết, tát đìa đông vui quá

Tôi xuống quậy sình để bắt hôi

Đâu chơi trốn kíếm mà ma giấu

Giấu suốt một thời tuổi thơ tôi !

Nội lại dọn nhà về miệt dưới

Long Xuyên từ đó cách xa hơn

Bìm bịp kêu, nhớ mùa nước nổi

Nước mắt rơi, tôi đã biết buồn !”

( Tiếng quốc kêu )

      Ngay như cái tên Mặc Cần Dưng (Bình Hòa) quê ngoại tôi, trong văn chương ít nghe ai nhắc, nhưng với Trúc Thanh Tâm, ông cũng đã ghi lại một chút tình qua một lần chia tay khá luyến lưu bịn rịn:

“Thời gian chưa tắt màu thu úa

Gió bấc non về lạnh bến sông

Em giấu nỗi sầu trong hương tóc

Tháng mười mưa trắng Mặc Cần Dưng

(…)

Xếp áo học trò anh lang bạt

Em theo chồng về đất Bình Hòa

Gởi lại Rạch Chanh bao kỷ niệm

Một thời chinh chiến lửa binh ca”

(Em gái Bình Hòa)

      Còn Núi Sập, nơi có vùng văn minh Ốc Eo với núi Ba Thê nằm giữa vùng đồng bằng Định Mỹ, Vọng Thê, Ba Bần, Kinh Xáng Bốn Tổng … lan tỏa khắp một vùng rộng bao la với những cánh đồng lớn về hai phía tây nam với ruộng lúa bạt ngàn, vậy mà rồi nhà thơ cũng ghi lại được một lần chia tay buồn như mây nghiêng núi cắt:

“Em ơi, có nhớ tình thơ

Nắng hồng ngày cũ bên bờ sông quê

Tiếng ve âu yếm gọi hè

Thư tình mực tím đường về trao tay

Xa rồi Núi Sập nghiêng mây

Gió mênh mang gió chẻ hai vạt buồn

Đâu rồi ánh mắt em thương

Tình trên lối rẽ héo hon duyên đời

(Lần xa Núi Sập)

     Nhưng có lẽ không nỗi lòng nào buồn cho bằng nỗi nhớ Cà Mau, nơi quê nhà của thi sĩ. Dù có đi qua biết bao vùng, và ghé lại biết bao bến bờ khó lòng quên được nhưng hơn ba mươi năm xa vùng cố quận Cà Mau là chốn cố hương làm ray rứt cả một khoảng đời dài trong cuộc hành trình dường như chưa bao giờ biết dừng lại, nhà thơ Trúc Thanh Tâm bổng giật mình ngồi đếm lại những bụi bám vào hồn qua những dặm trường:

“Hơn ba mươi năm, biền biệt Cà Mau

Bến tàu đó, em biết còn chốn cũ

Mái trường tỉnh tôi chưa lần được học

Rồi chiến tranh, từ đó cách xa mình !

Nước nổi nơi nầy, nhớ gió U Minh

Điên điển bông vàng nhớ tràm bông trắng

Mắm Châu Đốc hương vị còn sâu đậm

Than đước Cà Mau âm ấm nỗi lòng !

Hơn ba mươi năm, dấu bụi mù tăm

Nhưng dĩ vãng vẫn còn trong hơi thở

Cầu quay đó cũng một lần bỡ ngỡ

Mắt nhìn nhau, thương nhớ đến bây giờ !

Cà Mau em, là nét đẹp trong thơ

Châu Đốc tôi, dòng phù sa bồi mãi

Có thổn thức mới thấy lòng trống trải

Có xa quê mới thấu hiểu bao điều !”

(“Nỗi lòng” - Gởi Châu Đốc - Cà Mau)

      Nỗi lòng với Cà Mau và Châu Đốc, tượng trưng cho chốn cũ và nơi này, cho quá khứ và hiện tại, mãi mãi là những nỗi niềm rung cảm rất thật ngay trong lòng của tác giả! Điều ấy, chúng tôi nghĩ, rất khế hợp với lời tâm sự thật tha thiết của ông và được chính nhà thơ nhắc đi nhắc lại nhiều lần qua hai câu thơ rất cảm động:

“Đời tôi là cả đời thơ

Gởi quê hương, gởi ngày xưa của mình!”

      Hồn cố quận trong thơ Trúc Thanh Tâm là cả một trời thương nhớ, không có thước nào đo được nỗi lòng, và cũng không có thời khắc nào ngăn được mối tương tư mãi mãi dạt dào ấy ở ông; giống như câu ca dao thuở nào:

“Trông chừng mây bạc lưng chừng,

Phải chăng cố quận dưới vừng mây kia!”

HAI TRẦU

Kinh Xáng Bốn Tổng, ngày 01 tháng 11 năm 2015