Thùy Châu, Bạn Tù Của Tôi 

      Với Tập Thơ "Những Nhánh Sông Đời"

                                 - Châu Thạch

Tháng 3 năm 1975, thành phố Huế thất thủ bởi quân đội miền Bắc. Tôi bị bắt ở cửa Thuận An, bị đưa lên núi Khe Sanh mấy tháng rồi đưa về "học tập" tại trại Cồn Tiên thuộc huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị. Thời gian ở đây tôi sống khắng khít với một người bạn tên là Nguyễn Văn Lợi. Trong

cảnh gian khó, hai chúng tôi yêu thương nhau còn hơn ruội thịt. Lúc đó chúng tôi không biết cả hai đứa đều yêu thơ và làm thơ. Bốn mươi năm sau chúng tôi mới liên lạc được nhau qua email nhờ Lợi thấy ảnh tôi đăng trên trang web. Từ đây ngoài tình bạn ở nơi bị giam giữ chúng tôi có thêm tình bạn thơ nữa. Bút hiệu của Lợi là Thùy Châu và thơ của Thùy Châu cũng nói thay tôi một phần, bởi chúng tôi có nhiều cái chung: chung quê hương Cổ Thành thời trai trẻ, chung trường Nguyễn Hoàng đã tan nát trong mùa hè đỏ lửa, chung một chiến hào và chung chốn giam giữ, chung chòi tranh chổ nằm, chung mâm khoai sắn, chung tháng ngày gian lao nơi rừng sâu núi thẳm.

Thùy Châu vừa xuất bản tập thơ “Những Nhánh sông Đời”. Đọc lướt qua thơ, ta hiểu tại sao tác giả dùng cái đầu đề nầy. Nhà thơ quan niệm đời không phải là một dòng sông qua ghềnh qua thác, mà đời còn to rộng hơn, đó là con sông rẽ làm muôn nhánh, mỗi nhánh lại có thăng trầm của nó và tất nhiên sông chảy ra biển rộng bao la chất chứa bao nỗi niềm về quê hương, về tình yêu, về cuộc sống ..v..v. Thùy Châu nói “sông đời cũng rẽ thành muôn nhánh đời” và mỗi nhánh đời như thế cho ta “nước mắt lẫn với nụ cười” trong kiếp phù sinh:

Soi tâm chạm nhánh sông đời

Nhánh đau kỷ niệm nhánh vời tương lai

Nhánh sâu hun hút đường dài

Xót xa kỷ niệm tàn phai sóng ngầm

Nhánh hằng bao nỗi gian truân

Chông chênh số phận phù vân kiếp người.

            ( Những nhánh sông đời)

Quan niệm trên cho ta một kiếp nhân sinh phổ quát lớn rộng và có ý nghĩa hơn quan niệm thường tình. Từ đó nhà thơ cho rằng nỗi buồn đã có sẳn trong sông đời, nó phát xuất tự đầu nguồn và nó nằm sẳn trong bóng trong hình từ cõi u minh, nghĩa là từ khi ta chưa xuất hiện với đời:

Buồn tôi buồn bóng buồn hình

Buồn trong nỗi nhớ buồn tình nhân sinh

Buồn từ trong cõi u minh

Bước ra trắng xóa bình minh cuộc đời

                        ( Buồn Tôi)

Mang tâm hồn nhạy cảm của người thi sĩ, đi qua ghềnh thác của nhiều nhánh sông đời nên thơ Thùy Châu có nhiều nỗi trăn trở. Tác giả viết những bài thơ như “ Trần tình, Ngày xanh ơi, Nhớ người, Nuối tiếc, Phôi pha…” là những day dứt nhớ thương  về một thời tuổi trẻ:

Tôi ước chi một lần được hái

Trái thương yêu, kỷ niệm thuở ban đầu

Trong tận cùng của ký ức thâm sâu

Ngày tháng cũ chất đầy hoa với mộng

                    ( Ngày xanh ơi!)

Tình yêu gia đình cũng chất chứa trong con tim thi sĩ. Thùy Châu dành nhiều bài thơ cho những người thân yêu của mình. Đọc những bài thơ như “Viết cho mẹ, Viết cho em, Viết cho con, Đời anh có mẹ có em…” ta cảm nhận “Nhưng nhánh sông đời” đầy bão tố và tình yêu chan chứa của thi nhân đối với gia đình:

Mẹ cho anh một hiện hữu hình hài

Em cho anh một niềm tin cuộc sống

Bên lòng mẹ trời cao biển rộng

Là tình em mời gọi hướng tương lai

                 ( Đời anh có mẹ có em)

Thùy Châu là một chiến binh, thơ anh chất chứa nỗi lòng của một quân nhân, một người trai từ biệt mái trường, từ biệt gia đình và người yêu để lao vào cuộc chiến, chứng kiến bao cái chết của đồng đội và cuối cùng thành một tù binh bất đắc chí khi đời còn đang ở tuổi thanh xuân. Những bài thơ như “Một thời chinh chiến, Sau mùa chinh chiến, Uống rượu bên mộ bạn, Một lần thăm mộ bạn, Nhớ bạn…” cho ta muôn vàn sự đồng cảm, khơi lại trong tâm hồn người trai trẻ thời xưa những kỷ niệm vui buồn của đời mình, làm vạch nối cho người trẻ đời nay biết về quá khứ:

Trả lại người vùng tuổi thơ nước mắt

Tôi vào đời bằng lớp áo chinh nhân

Chĩu nặng ba lô từng bước hành quân

Vui áo chiến quên nụ cười thơ dại

                         ( Trần Tình)

Tôi mở vội chiếc poncho nhàu nát

Phủ lên người đồng đội mới ra đi

Lòng quặng đau chẳng biết nói năng gì

Khẽ vuốt mắt cùng nguyện cầu an giấc

                   ( Một thời chinh chiến)

Đời dan dở còn chi đâu tiếc nuối

Rót cho đầy hai đứa trăm phần trăm

Tao cạn ly sao mầy vẫn cứ nằm

Thôi thì để tao nghiêng ly mầy uống

                    (Uống rượu bên mộ bạn)

Định cư ở nước người có thể đầy đủ vật chất, nhưng cũng như hàng triệu người xa quê hương, nỗi trăn trở vì thương nhớ quê hương thường bất chợt nổi lên quay quắt trong lòng Thùy Châu. Thùy Châu không khóc than da diết nhưng niềm đau âm ỉ theo suốt nửa cuộc đời còn lại:

Có những lúc tự dưng bất chợt

Nhớ quê hương quay quắt không thôi

Dõi nơi xa biền biệt ở chân trơi

Quê nhà đó biết khi nào trở lại?

  ( Người Già Nơi xứ lạ)

Và tất nhiên cũng như bao nhiêu nhà thơ khác, tình yêu dầu kết hợp hay chia ly vẫn đem đến nhiều thăng hoa trong cuộc đời  và làm cho thơ Thùy Châu lung linh trong “Những Nhánh sông Đời”. Tình yêu đầu đời luôn là kỷ niệm đẹp nhất đối với mọi người và trong tâm hồn thi sĩ:

Mười chín yêu kiều tiếng hát chim khuyên

Bước lạ chân em tay động con thuyền

Trôi nhè nhẹ vào dòng sông tình ái

Dâng cho anh trọn mùa xuân con gái

Hai mươi về trên bến đợi vu quy

       ( Những mùa xuân)

Mùa xuân là của tuổi thơ em nhưng thu vẫn là mùa đẹp nhất và thu trong tình yêu vẫn muôn đời cho nhà thơ thương nhớ:

Heo may về lạnh bên sông

Vàng Thu rơi rụng thấy lòng nhớ Thu

Người ơi trong cõi sương mù

Chạnh bâng khuâng nhớ tình thu năm nào!

                ( Chạnh nhớ thu xưa)

Trai gái yêu nhau ở thời đại chinh chiến vẫn có cái thú  mà người trai ở thời nầy không có được:

Ngủ đi em giấc im lìm

Ru  em sẳn tiếng súng chìm trong không

Ngủ đi em giấc xuân nồng

Cho anh ươm mộng tình hong nhạc buồn

Ngủ đi con nước về nguồn

Hỏa châu xin thắp sáng đường tình yêu!

               ( Ru Em)

Và nỗi đau thất tình của thi nhân cũng đem đến cho đời những vần thơ như nguồn trong trẻo:

Đau từ từng nỗi xôn xao

Đau trong sợi nhớ tình hao tình gầy

Lần tay đếm những vơi đầy

Mân mê kỷ niệm những ngày buồn vui

Mềm môi buông giữ nụ cười

Nghe trong tâm tưởng một trời mộng mơ

                  (Phôi Pha)

Ai đi góp nhặt màu hoa máu

Kết lại thành thơ kỷ niệm sầu

Câu thơ tôi viết ngày mới lớn

Đi hết cuộc đời vẫn khắc sâu

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Màu máu hoa xưa cánh phương hồng!

      (Cánh Phượng Hồng)

 “ Những Nhánh Sông Đời” là tiếng thơ của kỷ niệm, là ghi dấu những nhánh sông mà tác giả đã đi qua trong cuộc đời, nên 70 bài thơ đề cập đến nhiều chủ đề trong cuộc sống. Đó là những trải nghiệm vui buồn, trăn trở của một thi nhân trải qua nhiều sóng gió cuộc đời. Tuy thế tiếng thơ trong “Những Nhánh Sông Đời” lại thanh bai và êm ả, không khác chi tiếng ngâm thơ, hòa chung cùng tiếng trúc diễn tả những thác, những ghềnh, những mùa trăng và những cơn mưa bão mà một đêm nào đó ta đã được nghe tiếng tao đàn vọng nguyệt.

Trong khuôn khổ một bài đăng trên trang mạng người viết bình thơ như thắp lên một vài ngọn nến để soi rọi những dòng trong bóng tôi, ai cầm tập thơ lên kẻ ấy sẽ sống cùng nàng ly tao của tác giả. Mong tập thơ nầy sẽ đến tay nhiều bạn đọc ./.

                                                      Châu Thạch