Đọc Tập Thơ "Chiều Phố Vọng" 

                    của Nguyễn Khôi - Châu Thạch

Cầm tập thơ “Chiều Phố Vọng” trên tay, tôi không biết phố Vọng ở đâu. Mở google ra xem thì thấy phố Vọng là một phố cũ của Hà Nội xưa, nằm ở cổng phía nam thành Thăng Long, nơi mà xưa kia các quan qua lại đến đây phải xuống ngựa để

“bái vọng” nhà vua. Lướt qua phần trong trang bìa, thấy ảnh nhà thơ có khuôn mặt hiền hoà dễ mến, phần tiểu sử tác giả đã có nhiều giải thưởng văn, thơ.

Mở tập thơ ra xem, bài thơ đầu tiên “Chiều Phố Vọng” đem đến cho tôi nhiều cảm tình :

Nắng óng ả xanh cao chiều phố Vọng

Hoa sửa vương hương cốm đầu mùa

Tôi biết Hà Nội có nhiều hoa sửa toả hương thơm ngát, còn hương cốm thì thật mê ly cho người thưởng thức. Tôi cũng từng đọc thơ về Hà Nội, từng nghe nhiều bài hát ca tụng thủ đô, thế nhưng trong các bài hát, trong các ca từ ấy cốm là cốm mà hoa là hoa, khác biệt nhau. Ở đây Nguyễn Khôi cho hoa sửa thơm mùi hương cốm. Hai mùi hương thân thương của người Hà Nội tương tác cho nhau, hoà quyện trong thơ dấu Phố Vọng trong sắc màu và trong êm dịu của hương thơm.

Đọc tiếp bài thơ thứ hai “ Về Hà Nội” tôi nhận biết được linh hồn thơ của Hà Nội trong mùi thơm hoa sửa:

Hoa sửa đó

thơm riêng lòng hà Nội

chỉ mùa thu và chỉ một con đường

hồn thi sĩ Nguyễn du

bay len lỏi đến mỗi lòng Hà Nội

                                 một niềm riêng

Thi sĩ Nguyễn Du là linh hồn của truyện Kiều. Truyện Kiều là tinh hoa của đất nước. Hoa sửa thơm hồn thi sĩ Nguyễn Du là ý thơ tuyệt vời, là sự liên tưởng tinh tế thổi vào lòng Hà Nội mùi hương thơm tri thức. Câu thơ “Chỉ mùa thu và chỉ một con đường”còn có hàm ý chỉ phố Nguyễn Du bên bờ hồ Thiền Quang là phố có nhiều cây hoa sửa điển hình của Hà Nội xưa và nay, vào mùa thu toả hương thơm ngào ngạt. Nơi đây còn có nhà xuất bản Hôi Nhà Văn tụ hội nhiều văn, thi sĩ. Chính con phố Nguyễn Du nầy là “hồn thi sĩ Nguyễn Du” đã gây nhiều cảm hứng cho các nhà thơ, nhạc sĩ sáng tác về hoa sửa ca tụng Thủ Đô.

Tôi phấn khởi và đọc tiếp những bài thơ còn lại.

Trong tập thơ “Chiều Phố Vọng”, có nhiều bài thơ viết về Hà Nội được tác giả vẽ ra một Hà Nội như thật chính nó, gởi vào đó những băn khoăn  và những bằng lòng của tâm hồn tác giả, một người yêu Hà Nội. Những bài thơ “Nhớ Hà Nội”, “Hà Nội Mới”, “Hà Nội Tết” Hà Nội Rét Đại Hàn” và những bài thơ không có đầu đề Hà Nội nhưng viết về Hầ Nội, tất cả đem đến cho tôi, một người chỉ vài lần ‘cởi ngựa xem hoa” Hầ Nội cũng thấy lòng rung động như mình là con dân của Hà Nội thân yêu. Qua thơ, sự tích Hà Nội, phong cảnh Hà Nội, nếp sống Hà Nội, con người Hà Nội hiện ra như những bức tranh dân gian, hình ảnh được tả rất thật, bày rõ hết tinh hoa của một vùng văn hoá.

Hà Nội ngày xưa:

Xưa vua Lý đổ thuyền bên Rừng Bảng

Cả dân làng ra đón trống chiêng khua

Trai gái làng tưng bừng quần áo đỏ

Khiêng kiệu vàng đi rước Nhà Vua

                      ( Thơ về làng Đình Bảng)

Hà Nội nay:

                         

Hà Nội tết mưa phùn và gió bấc

Lại thấy lòng ấm áp đi bên nhau

Về kinh Bắc vui vào đường cao tốc

Đường Vĩnh Tuy mở rộng lối lên cầu

                             ( Hà Nội Tết)

 Ngoài đề tài viết về Hà Nội “Chiều Phố Vọng” còn viết nhiều đề tài khác liên quan đến dời sống tác giả với dòng thơ không hư cấu, không cường điệu, tả thật tả chân những gì tai nghe mắt thấy và suy tư cúa chính mình, không mượn ý của ai. Những bài thơ viết về miền Tây Bắc như “Bến Tạ Bú”, “Đèo Pha Đin”, “Trưa Mường Ảng”, “Bản Chiềng Ly”, “Người H’Mông”… dựng lên trước mắt chúng ta những bức tranh muôn màu và đầy sức sống:

Ai đó hát ngất ngư phố Bản

Lũ nghé tơ nhảy giỡn rộn bờ khe

Ngọn gió quẩn thổi tung viền váy đỏ

Làm ngả nghiêng lơi lả cánh rừng tre

                            (Trưa Mường Ảng)

Người Chiềng Ly hay đi đây đó

Mùa hoa bang về dự hội làng

Quả còn lửa bay ngang trời phố nhỏ

Trái tim hồng thiếu nữ đón xuân sang

                                (Bản Chiềng Ly)

Người H’mông mình hiên ngang lắm chứ

vai đeo “Lù Cở”

tay súng dài

Đã trèo dốc

đá tai mèo phải vỡ

Đã xay ngô thành bột mới thôi

             ( Người H’mông”

Người ta không thấy ở đây một miền Tây bắc mù sương với đèo dốc với bản làng heo hút tận núi cao, mà người tá thấy ở đây đầy sức sống với màu sắc tươi vui bao trùm lên vạn vật và lên con người. Tây Bắc với nỗi buồn vùng cao, với phong tục cần khám phá không có trong thơ Nguyễn Khôi. Ngược lại, Tây bắc của Nguyễn Khôi rạng rỡ niềm vui, sống động với “Trái tim hồng thiếu nữ” với” Ngọn gió quẩn thổi tung viền áo đỏ” với “Quả còn lửa bay ngang trời phố nhỏ” và với người H’mông “Đã trèo dốc đá tai mèo phải vỡ/ Đã xay ngô thành bột mới thôi”.

“Chiều Phố Vọng” cũng có nhiều bài thơ viết về di tích, địa phương, thành phố mà tác giả đi qua. Ở đâu tác giả cũng tường thuật lại bằng giọng văn ung dung, thư thái, tự tại với cái nhìn toàn diện, không vẽ vời tô phết cho đẹp thêm lên:

Nắng gắt, người chen, ánh chiều tà

Bờ phong xoả bóng, liễu thiết tha

Chuông động hồn xưa Hà Sơn Tự

Lên tháp vời trông song Vận Hà

                         (Thăm Hàn Sơn Tự)

Tháng tư trắng thức cùng đêm trắng

Anh cùng em chơi sông NéVa

Tuyết đang tan chẳng còn rét cóng

Mắt em xanh bầu trời nước Nga

           (Đêm trắng Saint Pétersburg)

Nguyễn Khôi không dùng cây bút màu để tô vẽ cho cảnh vật hoa hoè và đôi khi thành diêm dúa. Nguyễn Khôi miêu tả như tranh trắng đen của các nhiếp ảnh gia dày kinh nghiệm và đầy nghệ thuật, người ngắm tranh cũng cần chút khiếu thẩm mỹ mới tiếp nhận được cái hay của nó. Ngoài ra “Chiều Phố Vọng” có nhiều bài thơ viết cho bạn bè, viết cho thân quyến, viết cho mình bằng hết thảy ấm áp có từ bản chất của một tâm hồn thơ .

Điều khó khăn của một người làm thơ là làm sao cho mình không giống người khác. Đa số các nhà thơ không tránh được việc thơ mình có âm điệu, có ý tưởng lặp lại  của người. Nguyễn Khôi không thế,tác giả đã tạo cho mình được một phong cách thơ riêng của mình. Lời thơ, y thơ và nhạc thơ trong “Chiều Phố Vọng” hoàn toàn là của riêng Nguyễn Khôi, mở ra một khung trời thơ lãng mạn nhưng đầy niềm vui và sức sống ./.

                                               
Châu Thạch