Tôi và Nhà Văn Nguyễn Đình Toàn 

                                                 - Lê Mai Lĩnh

I. 

Tôi là đàn em của ông ấy, dù ông ấy có cho tôi làm đàn em của ông ấy hay không. Nhưng tôi nghĩ ông ấy không từ chối. Có mất mát chi mô . Khi ông ấy có MẬT ĐẮNG (thơ), HAI CHỊ EM HẢI (truyện) và sau nầy ÁO MƠ PHAI (truyện) thì tài sản của tôi chỉ là vài bài thơ DÊ GÁI.

Tôi gặp được Ông và ngồi chung bàn uống cà phê với ông lần đầu tiên ,là khi ông về thay DƯƠNG KIỀN làm CHỦ BÚT tạp chí VĂN HỌC do NGUYÊN PHAN THỊNH làm CHỦ NHIỆM,tòa soạn tại số 61 đường LÊ VĂN DUYỆT, đoạn nhìn vào công viên TAO ĐÀN.

Tôi, thằng nhỏ làm thơ DÊ GÁI, ông, nhà văn LÀM VĂN CHƯƠNG, đặt ra NHỮNG VẤN ĐỀ LỚN, NHỮNG THẮC MẮC VỀ THÂN PHẬN CON NGƯỜI KHÔNG NHỎ, tôi im lặng ngồi nghe ông nói, Hẳn nhiên trong bàn cà phê, trước mọi tòa soạn bấy giờ, không bao giờ vắng khách vãng lai. 

Tôi chia tay ông, tôi về Nha Trang, ra biển, tập làm thằng "DIEN "như BÙI GIÁNG, như SAO TRÊN RỪNG, như PHẠM CÔNG THIỆN, như THỂ PHONG.

Mãi đến nay, 2015, tôi nghĩ rằng ,tôi đã đạt ước nguyện, TÔI LÀ MỘT THẰNG ĐIÊN. Nhưng đã quá muộn màng khi huyệt mộ đời đã đào sẵn cho tôi và tôi đã hăm hở nhảy vào. AMEN. 

Năm tháng tiếp theo, tôi đi bụi đời. Nghĩ mình đẹp trai, có máu văn chương, đã xuất bản thơ NỖI BUỒN NHƯỢC TIỂU, đã chọc giận được SAO TRÊN RỪNG, gặp đàn bà, con gái, người nào đẹp, bắt mắt, tôi đều yêu, đều tỏ tình yêu.

Hẳn nhiên có người dồng ý yêu tôi, như một thằng điên, cho vui. 

Cũng có người từ chối, thấy tôi họ chạy, xem tôi như hủi.

Và cứ thế, tàn tàn, ngày lại ngay.

Năm 1966, tôi làm timekeeper cho hãng thầu RMK_BRJ tại phi trường BỬU SƠN/ Phan rang. Mỗi chiều thứ TƯ lãnh lương, vừa bước xuống xe là bạn bè đã chờ sẵn: TÔ ĐÌNH SỰ, CHU TRẦM NGUYÊN MINH, NGỌC THUỲ KHANH, TRẦN HỮU NGŨ...những nhà thơ lớn tỉnh lẻ,.quàng vai nhau vào nhà hàng, quán nhậu.

Vì rằng : TRỜI SINH RA BÈ BẠN, ĐỂ QUÀNG VAI ẤM ÁP CUỘC RONG CHƠI (thơ Nguyễn Bắc Sơn.

Cũng năm đó, nổ ra phong trào thanh niên, sinh viên HUE/SAIGON chống MỸ, ĐỐT XE.

Tôi bị mặc cảm phạm tội khi chính mình lại đi làm cho sở MỸ. Tôi bỏ việc về SAIGON lang thang.

  

Một buổi sáng Chủ Nhật tôi ghé tòa soạn tuần báo KHỞI HÀNH thăm VIÊN LINH và nhận tiền nhuận bút.

Sau một chầu cà phê sáng, VIÊN LINH biết tôi đang thất nghiệp, hôm sau, thứ hai VIÊN LINH dẫn tôi tới ĐÀI MẸ VIỆT NAM, số 7 đường NGUYỄN BĨNH KHIÊM xin việc làm.

  

Tôi trải qua hai bài thi : Dịch bản tin VIỆT CỘNG HỒI CHÁNH tại CAMPUCHIA từ ANH sang VIỆT. Làm một phóng sự TRUYỀN THANH về CHỢ TẾT BẾN THÀNH.

Nhưng khi gặp Trung Úy NGUYỄN VĂN HIỆP, trưởng phòng BIÊN TẬP để làm thủ tục nhận việc, tôi bị từ chối vì lý do gần tới ngày vào THỦ ĐỨC.

Tôi quá tiếc cái lương 9.000 đồng bằng giá một lượng vàng. Tôi càng tiếc hơn khi mất đi cơ hội được ngửi hương thơm mùi

 MÍT, SẦU RIÊNG, SEN, TÁO, CHA LÀ, MẮM TÔM , MẮM RUỐC của những nàng ca sĩ trong câu lạc bộ của đài như HOÀNG OANH, LỆ THU, THÁI THANH, THANH LAN, KIÊU HẠNH.

Sau khi chào hỏi nhau xong, ông TOÀN, NGUYỄN ĐÌNH TOÀN mời tôi sang ngồi chung với Ông. Tôi được giới thiệu người đàn ông đó là nhà văn NGUYỄN XUÂN HOÀNG.

Tôi lại im lặng trước hai ĐẠI CA VĂN CHƯƠNG của SAIGON. Tôi còn nhớ trong tay NGUYỄN XUÂN HOÀNG cầm mấy trang bản thảo của một truyện ngắn có tựa đề MÂY VẦN VŨ. 

NGUYỄN XUÂN HOÀNG chia tay trên chiếc vespa, nói là đem truyện lên cho TRẦN PHONG GIAO.

Còn lại tôi và Ông TOÀN, NGUYỄN ĐÌNH TOÀN.

Ông hỏi tôi có rảnh không để qua dài phát thanh PHÁP A, đường PHẠM NGŨ LÃO, xem chương trình NHẮC CHÚ ĐỀ, thu thanh giới thiệu tiếng hát của BÍCH HỢP.

Hẳn nhiên là tôi OK cả hai tay hai chân.

Trước khi đến đài, chúng tôi ghé qua tiệm kem POLE NORTH , điểm hẹn chờ BÍCH HỢP đến.

Một chốc sau, một người đàn ông trong y phục đen, cầm dù che cho BÍCH HỢP cũng hắc y nữ hiệp.

.. hay của các nữ sĩ NHÃ CA, NGUYỄN THỊ HOÀNG, TÚY HỒNG, THỤY VŨ.

II. 

Tôi gặp NGUYỄN ĐÌNH TOÀN lần này là lần thứ hai.

Từ tòa soạn nhật báo SỐNG của CHU TỬ, tôi đi bộ về căn gác trọ cuối đường HỒNG THẬP TỰ, ngang qua số 7 NGUYỄN BỈNH KHIÊM là lúc ông TOÀN đang ngồi hóng mát trước cửa nhà. Ông mời tôi vào nhà uống nước trà. Biết tôi đang cần việc làm, Ông viết cho tôi THƯ GIỚI THIỆU lên DALAT gặp THI SĨ/ĐẠO DIỄN HOÀNG ANH TUẤN, giám đốc đài phát thanh DALAT.

Tôi hăm hở lên đường mấy ngày sau khi chia tay cô hoa khôi BIÊN TẬP VIÊN KHÓA I, thời Đại Tá LIỄU.

Gặp HOÀNG ANH TUẤN cũng rách việc: ĐÀI HẾT NGÂN KHOẢN ĐỂ THUÊ BIÊN TẬP VIÊN.

Ông TOÀN ở lại SAIGON, tôi LÊN ĐƯỜNG CHIẾN ĐẤU. Đôi ta, mỗi người mỗi ngã. Cũng không quên cảm ơn Ông, nghe Ông TOÀN, NGUYỄN ĐÌNH TOÀN.

III.
Lần thứ ba tôi gặp Ông TOÀN, NGUYỄN DINH TOÀN mới có chuyện để nói: NÓI DÀI và NÓI HAY.

Một lần về phép, tôi ghé cà phê CÁI CHÙA (La Pagode), tôi ngồi xuống cái bàn cạnh bàn Ông TOÀN, NGUYỄN ĐÌNH TOÀN, khi Ông đang ngồi với một người đàn ông.

               

Người đàn ông ấy là chồng của bà BÍCH H.

Bốn người, chúng tôi rời tiệm kem BẮC CỰC (North Pole) đi bộ đến đài phát thanh PHÁP Á, trên đường PHẠM NGŨ LÃO. Khi ngang qua tiệm bán TỦ LẠNH, MÁY GIẶT, người đàn ông chồng BÍCH H. vào tiệm, ba chúng tôi đến đài.

Khi vào đến đài, BÍCH H. vào phòng thu âm,  tôi và NDT vào phòng bên ngoài, cách nhau bằng một bức tường bằng kính.

Hôm đó, chương trình NHẠC CHỦ ĐỀ giới thiệu một BÍCH H. của TÂN NHẠC với nhạc phẩm ĐƯỜNG XƯA LỐI CŨ. 

Phòng bên này, nhà văn NGUYỄN ĐÌNH TOÀN nói lời giới thiệu xong, bên kia phòng, BÍCH HỢP cất tiếng hát.

Tôi còn nhớ phong thái, dáng bộ và giọng nói của NGUYỄN ĐÌNH TOÀN:

Hai tay chấp sau lưng, đứng thẳng, mặt ngẩng cao và nói :

Hôm nay, chương trình NHẠC CHỦ ĐỀ giới thiệu BÍCH HỢP. Một BÍCH HỢP của TÂN NHẠC, chứ không phải MỘT BÍCH HỢP của CHÈO, CẢI LƯƠNG của HÀ NÓI nhiều thập niên trước.

Nhiều thập niên trước 1954, HÀ NÓI là của BÍCH HỢP. BÍCH HỢP là của HÀ NỘI.

Đêm đêm, tiếng CHÈO, CẢI LƯƠNG, VỌNG CỔ của BÍCH HỢP, lan xa, lan rộng khắp phố phường từ NHÀ HÁT LỚN HÀ NỘI.

Hôm nay, người NỮ NGHỆ SĨ của chúng ta BÍCH HỢP sẽ trở tải qua TÂN NHẠC với nhạc bản ĐƯỜNG XƯA LỐI CŨ. 

ĐƯỜNG XƯA LỐI CŨ, ĐƯỜNG XƯA LỐI CŨ.......

Và bên kia, BÍCH HỢP cất cao tiếng hát.

Cũng hôm đó, tôi được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thơ ngây, trẻ con, hồn nhiên của QUỲNH DAO, HOÀNG OANH, HỌA MY, họ đến cho chương trình THIẾU NHI tiếp theo sau. 

Trên đường về, lộ trỉnh cũ, PHẠM NGŨ LÃO, ngang qua tiệm bán TỦ LẠNH, BÍCH HỌP chia tay , vào tiệm với chồng.

Trên đường trở lại cà phê CÁI CHÙA, tôi nói với nhà văn NGUYỄN ĐÌNH TOÀN: CHIỀU NÀY EM MỚI NHẬN 3.000 tiền NHUẬN BÚT BÊN NHẬT BÁO TIN SÁNG CỦA NGÔ CÔNG ĐỨC. HAI ANH EM MÌNH TÌM ĂN MỘT CÁI GÌ ĐÓ.

Anh TOÀN dẫn tôi vào nhà hàng KIM SƠN, gần cạnh LA PAGODE cà phê. 

Từ lâu, KIM SƠN với tôi là CÀ PHÊ VỈA HÈ những chiều cuối tuần, từ đơn vị về phép, ĐỂ RỬA MẮT, NHÌN GÁI.

Bên trọng KIM SƠN là gì tôi không biết.

Với tôi là CƠM VỈA HÈ, HÀNG QUÁN BÌNH DÂN, là CHỢ BẾN THÀNH, là HẺM NGUYỄN THIỆN THUẬT.

Vào nhà hàng, ngoài vấn để tiền bạc CHẶT, CHÉM còn là VỤNG VỀ TRONG VIỆC CẦM MUỖNG và ĐĨA, mất TỰ NHIÊN, THOẢI MÁI trong ăn, uống.

Anh TOÀN hỏi tôi SƯƠNG BIÊN THUỲ muốn "keu" gì? Bấy giờ không gọi là "order". Tôi nói tùy anh.

Anh TOÀN gọi cho mỗi người MỘT CON GÀ NHỎ ROTI ....<.... loài gà sau này qua Mỹ, như gà TYSON giã từ 3.

Cái tôi lo, là không biết với 3.

000, có đủ cho buổi ăn hay không ?Khi người bồi bạn tới hỏi có dùng thêm bia không, tôi nói với anh TOÀN, với em là đủ, anh nên gọi thêm cho anh. Anh TOÀN gọi thêm chai thứ hai.

Với tôi, nói như thi sĩ NGUYỄN BẮC SƠN, mấy chục chai " đồ bỏ", hứng gì mới một chai, nhưng tôi lo sợ là không đủ tiền trả thì mất mặt BẦU, CUA,CÁ, CỌP.

Khi trả tiền xong, thì ra, CÒN LẠI RẤT NẶNG TAY.

Hai anh em trở lại CÀ PHÊ CHÙA.

Chuyện ĐỜI MỚI VỠ LẼ LÀ CHUYỆN ĐỜI.

Những năm tháng vàng son của BÍCH HỢP HÀ NỘI, NHÀ HÁT LỚN, đêm đêm, nhìn xuống hàng ghế thứ nhất, bên phải sân khấu, BÍCH HỢP LUÔN LUÔN THẤY NGƯỜI ĐÀN ÔNG ÁO ĐEN CỦA CHIỀU HÔM NAY CÓ MẶT.

Đêm HÀ NỘI, những đêm soải bước đi về, NGƯỜI ĐÀN ÔNG ÁO ĐEN CỦA CHIỀU HÔM NÀY THEO SAU.

Bấy giờ, BÍCH HỢP chớm có triệu chứng BỆNH LAO. Điều này cả HÀ NỘI biết. NGƯỜI ĐÀN ÔNG ÁO ĐEN CỦA CHIỀU HÔM NAY, CŨNG BIẾT.

Có một lần, BÍCH HỢP khạc ra một " BÃI ĐỜM" ném xuống lòng lề đường HÀ NỘI, NGƯỜI ĐÀN ÔNG MẶC ÁO QUẦN ĐEN CỦA CHIỀU HÔM NAY, tiến lên, dùng hai tay VỌC BÃI ĐỜM VÀ ĐƯA VÀO MIỆNG NUỐT.

BÍCH HỢP tiến tới, khóc và gục đầu vào ngực NGƯỜI ĐÀN ÔNG MẶC ÁO QUAN ĐẾN CỦA CHIỀU HÔM NAY.

Họ thành vợ chồng. Đôi uyên ương thế kỷ của HÀ NỘI những ngày chuẩn bị DI CƯ. 

Vào SAIGON, BÍCH HỢP tiếp tục đi hát, người đàn ông làm nhân viên bán tủ lạnh cho một người chủ NHẬT.

BÍCH HỢP ĐẸP QUÁ, TÀI SẮC VẸN TOÀN. Người chủ NHẬT đề nghị với người đàn ông áo quần đen của chiều hôm nay : HÃY CHO ÔNG TA MƯỢN BÍCH HỢP MỘT THÁNG, QUA NHẬT, CHO MỘT DỊCH VỤ QUẢNG CÁO, ÔNG TA TRẢ MỘT TRIỆU (1.000. 000).

Người đàn ông áo quần đen của chiều hôm nay đồng ý.

Sau đây là KẾT LUẬN của nhà văn NGUYỄN ĐÌNH TOÀN trước khi chúng tôi chia tay, vì GIỚI GIỚI NGHIÊM CỦA SÀI GÒN CHIẾN TRANH ĐÃ ĐẾN :

Một người, SẴN SÀNG UỐNG BÃI ĐỜM CỦA NGƯỜI BỊ LAO, THÌ HẮN CŨNG SẴN SÀNG CHO THUÊ VỢ VỚI GIÁ MỘT TRIỆU.

LÊ MAI LĨNH

viết lại theo trí nhớ.
(28/12/2015)